عنوان : بررسی موضوعی عکس‌های مردمی (جنگ ایران و عراق)، مورد پژوهی بایگانی 15 هزار عکس مرکز اسناد بنیاد شهید کرمان

نگارش و تحقیق: فاطمه یوسف‌زاده ماهانی

استاد راهنما:  دکترمحمد خدادادی مترجم‌زاده

 مقطع تحصیلی: کارشناسی ارشد 

رشته تحصیلی: عکاسی 

سال تحصیلی: تیر ماه 1397

چکیده

در این نوشتار، کارکرد عکاسی و عکس‌های غیر حرفه‌ای (آماتوری) که تولید کننده و عموما مصرف کننده آن مردم هستند، مورد بررسی قرار گرفته‌اند؛ هرچند این گونه عکس‌ها در ابتدای امر کم اهمیت و بی‌ارزش می‌نمایند اما با بررسی مجموعه عکس‌های مردمی می‌توان به اطلاعات مهم و با ارزش اجتماعی آن‌ها (مردم) پی برد که حتی در برخی ویژگی‌های آثار عکاسان حرفه‌ای کمتر مشاهده می‌شود.
از آن‌جا که این نوع عکس‌ها برای مردم با ارزش‌اند، به فکر تهیه آلبوم و دسته‌بندی عکس‌های خود هستند تا تصاویر دوران مختلف زندگیشان را یک‌جا و در کنار هم داشته باشند که نگارنده این مورد را نیز تحلیل کرده است.
در روند این پژوهش، نگارنده با روش توصیفی و تحلیل کیفی و ارزیابی کمیِ داده‌ها، عکس‌های یک بایگانی گسترده مردمی مربوط به جنگ ایران و عراق را ارزیابی کرده و به این نتیجه رسیده که در آن زمان عکاسی از شهید (پیکر بی‌جان رزمنده) قبل از تدفین توسط مردم انجام می‌شده و از این‌گونه عکس‌ها در آلبوم‌های شخصی به وفور دیده می‌شود و از آن‌جا که شهید در نزد همگان فردی مقدس تلقی می‌شد ثبت آخرین یادمان‌ها از آن عزیز از دست رفته به یک عادت اجتماعی بدل شده بود.
بر اساس یافته‌ها به نظر می‌رسد که از همان ابتدای تاریخ عکاسی، عمل گرفتن عکس در بین مردم شاید نوعی سرگرمی بوده و هدف اصلی از عکاسی در نزد عوام، ثبت تجربیات مختلف زندگی و یادآوری بخشی از خاطرات توسط عکس است. معمولا در این عکس‌ها از اصول زیبایی‌شناسی متعارف خبری نیست و بیشتر عکس‌های مردمی (آماتورها) برآمده از کنشی عاطفی و لحظه‌ای است.
کلیدواژه‌ها: عکس‌های مردمی، جنگ، ایران-عراق، بایگانی، آلبوم، سند.

Abstract

In this thesis, the functions of non-professional (amateur) photography and photos which are both produced and consumed by laypeople are investigated. Although such photos at first seem to be insignificant and worthless, an investigation of the collections of photos amassed by people can lead to the attainment of important and valuable social, historical, and even political information that exists in the hidden layers of their social life, an attribute that is even rarely found in the works of professional photographers.
Since such photos are valuable for the Iranians, they usually get a photo album and categorize their photos so they can bring together the photos related to the different phases of their lives. The author of this thesis has analyzed a collection of such photo albums.
Adopting a descriptive method along with both qualitative analysis and quantitative assessment of the obtained data, the author has evaluated an extensive archive of photos taken by people which are related to the Iran-Iraq war, and has found out that at that time, photographing a martyr (the lifeless corpse of a soldier) was done be people before the burial of the corpse, and there are numerous photos of this type in the personal photo albums. Since a martyr was popularly considered a sacred person, the recordation of the last memorials of the beloved martyr had become a social custom.
Based on the findings of the study, it seems that from the very first day of photography, taking photos has probably been a kind of hobby for people, and the main purpose of photography among the laypeople is the recordation of the different experiences of life and the retention of parts of the life experiences by the photographer. Such photos are usually void of the common aesthetics principles and the majority of the people's photos (i.e. the photos by amateurs) come from the immediate, emotional actions.
Key Words: people's photograph's, war, Iran-Iraq, archive, album, document.